Podcast #10 Jakie są zasady zatrudnienia a jakie zwolnienia u szwedzkiego pracodawcy?

Nawiązanie stosunku pracy następuje na podstawie jednej z dwóch umów. Legalne zerwanie stosunku pracy dotyczy tylko ściśle określonych sytuacji. Jakich? Posłuchaj!

W Szwecji są dwa główne rodzaje umów o pracę:
umowa na stałe to tillsvidareanställning i umowa na czas określony, czyli visstidsanställning albo tidsbegränsad anställning. Najważniejszym elementem umowy na stałe, czyli tillsvidareanställning jest brak daty końcowej, co oznacza, że ta umowa o pracę trwa dopóty, dopóki Twój pracodawca albo Ty sam/-a nie zdecydujesz o zmianie i np. wypowiesz umowę.  

Tidsbegränsad anställning znaczy w dosłownym tłumaczeniu „umowa na czas określony” i daje obu stronom większą swobodę, jednak nie gwarantuje takiego bezpieczeństwa zatrudnienia jak umowa na czas nieokreślony. Przykładem umowy czasowej może być praca sezonowa oraz w przypadkach, kiedy firma potrzebuje zatrudnić  specjalistkę czy specjalistę do zrealizowania określonego projektu. Inny przykład umowy na czas określony to zastępstwo: na przykład na czas urlopu rodzicielskiego stałego pracownika, praca wakacyjna, np. podczas przerw urlopowych jak również zatrudnienie na godziny w przypadku np. nieplanowanych dużych zamówień i potrzeby szybkiego ich zrealizowania. Płatne praktyki też wiążą się z podpisaniem umowy na czas określony.  

Wart uwagi jest fakt, że jeśli w okresie pięciu lat byłeś/-łaś zatrudniona u tego samego pracodawcy na umowie tymczasowej w sumie dłużej niż dwa lata, to umowa tymczasowa automatycznie przechodzi w umowę na stałe. Jak pamiętasz, szwedzkie prawo pracy reguluje wiele kwestii na rynku pracy, jednak w przypadku umów na czas określony są to naczęściej zasady ustalone w umowach związkowych zawartych centralnie (kollektivavtal), a nie w prawie o ochronie zatrudnienia (czyli lagen om anställningsskydd).  

Okej, zatrudnienie to jedno, a co ze zwolnieniem? 

 Najważniejszą rzeczą różniącą Szwecję od Polski w kwestii rozwiązania umowy jest fakt, że formalnie rzecz biorąc istnieją tylko trzy sytuacje, kiedy pracodawca może zwolnić pracownika. Po pierwsze, kiedy potrzeba siły roboczej gwałtownie spadnie. Wtedy będzie to zwolnienie z powodu arbetsbrist, czyli dosłownie braku pracy. Druga sytuacja to personliga skäl czyli osobisty powód, który stosuje się w sytuacji zaniedbania przez pracownika jego obowiązków. Dwa pierwsze powody wymagają przestrzegania czasu wypowiedzenia. Jedyna sytuacja która pozwala na zerwanie z pracownikiem  umowy „od ręki”, to ciężkie niedopełnienie obowiązków przez pracownika, np.: odmowa wykonania swoich obowiązków czy praca pod wpływem środków odurzających. Jednak wszystkie trzy formy wypowiedzenia muszą być rzeczowo uzasadnione. Brak pracy jest automatycznie uzasadnieniem. W pozostałych przypadkach to na pracodawcy spoczywa ciężar uzasadnienia rzeczowości zwolnienia. I zawsze, bezwzględnie zawsze, lokalni przedstawiciele związków zawodowych muszą być poinformowani o zamiarze zwolnienia pracownika. Postawienie związkowca przed faktem dokonanym może oznaczać prawne kłopoty dla pracodawcy. Jak widzisz i w tym aspekcie szwedzkie prawo pracy jest bardziej przyjazne pracownikowi niż pracodawcy. Żaden szwedzki pracodawca nie zdecyduje się zerwać umowy o pracę bez rzetelnego materiału dowodowego, bo taka ewentualność zaprowadziłaby go prosto przed oblicze sądu pracy z gwarancją mandatu plus odszkodowania za straty moralne pracownika.  

Dużo lżej ta kwestia wygląda w odwrotnym kierunku. Jeśli Twoja decyzja o zakończeniu umowy o pracę jest podjęta, to zacznij od przeczytania swojej umowy o pracę, bo w niej powinny być też warunki zwolnienia. Najczęściej masz czas wypowiedzenia od jednego do trzech miesięcy, jednak szczegóły są uregulowane w umowie zbiorowej. Jeśli Twój pracodawca nie ma umowy związkowej zawartej centralnie (kollektivavtal), to wówczas obowiązują Was oboje zasady z prawa o ochronie zatrudnienia (lagen om anställningsskydd). Warto też pamiętać, że istnieje możliwość “dogadania się“ odnośnie długości wypowiedzenia oraz formy świadczenia usług przez pracownika w ostatnich tygodniach pracy. To znaczy możesz pracować krócej niż ustalony czas wypowiedzenia. 

Jeśli to Ty decydujesz się odejść i jesteś urzędnikiem, czyli tjänsteman to masz czas wypowiedzenie między jednym a trzema miesiącami, w zależności od tego jak długo pracowałaś czy pracowałeś. Jeśli jesteś robotnikiem, czyli kollektivanställd, to masz miesiąc wypowiedzenie i jeśli sam, sama się zwalniasz i jeśli to pracodawca Cię zwalnia. Natomiast w przypadku urzędnika zwalnianego przez firmę czas wypowiedzenia waha się od miesiąca do dwunastu miesięcy i zależy od powodu zwolnienia oraz długości zatrudnienia.   

Twoja pensja, warunki zatrudnienia oraz obowiązki służbowe nie ulegają zmianie w trakcie czasu wypowiedzenia. Może jednak być tak, że Twój pracodawca przydzieli Ci nowe obowiązki, albo przeciwnie, zwolni Cię całkowicie z obowiązku pracy z zachowaniem pensji. To, jak również wzięcie urlopu w trakcie wypowiedzenia, to kwestie do ustalenia między dwiema stronami. 

Następny odcinek będzie – trochę nietypowo – o moim nowym e-booku. To prawdziwa bomba: praktyczny poradnik dla polskich lekarek i lekarzy gotowych za stosunkowo niewielką cenę nauczenia się języka szwedzkiego pracować w godnych warunkach liniowo zarządzanej placówki medycznej za ludzkie pieniądze, oraz ze stawką za dyżur będącą wielokrotnością stawki polskiej i z mnóstwem czasu wolnego. Więc jeśli interesuje Cię ten temat to zapraszam do słuchania już za trzy dni!  

Po więcej informacji zapraszam Cię na stronę www.kierunekszwecja.com. Tam też znajdziesz notatki do każdego odcinka.

Vi ses i Sverige! 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *