Podcast #02 Szwedzki model pracy - o przywilejach pracowników

Jak doszło do tego, że Szwecja osiągnęła tak wysoki poziom praw dla zatrudnionych pracowników?
To dzięki szwedzkiemu modelowi pracy. Oznacza on, że to organizacje zrzeszające pracodawców oraz reprezentanci związków zawodowych wspólnie negocjują warunki zatrudnienia oraz wysokość pensji.

W tym odcinku opowiadam Ci o trzech najważniejszych zasadach Saltsjöbadsavtalet, czyli o:

Prawie do strajków.
Kollektivavtalet
Prawie do zrzeszania się

Wyjaśnię, dlaczego szwedzkie prawo pracy zabrania zabierania pracownikom wcześniej nadanych im przywilejów.

Pracujesz lub szukasz pracy w Szwecji? Zapraszam Cię na krótką historię szwedzkiego prawa pracy.
Dowiedz się więcej o swoich pracowniczych prawach.

Listen to "#02 Szwedzki model pracy" on Spreaker.

Jak doszło do tego, że Szwecja osiągnęła tak wysoki poziom praw dla zatrudnionych pracowników? To efekt wywalczonego na początku XX wieku “den svenska modellen” czyli szwedzkiego modelu pracy. Svenska arbetsmodellen oznacza, że to organizacje zrzeszające pracodawców oraz reprezentanci związków zawodowych wspólnie negocjują warunki zatrudnienia oraz wysokość pensji. Są to oczywiście negocjacje centralne, a nie indywidualne, jednak tworzą one zbiór zasad, które z założenia są korzystne dla pracownika. Każda grupa zawodowa ma swoje związki zawodowe, a każdy pracodawca ma swoją organizację.

Svenska arbetsmodellen ma swoje korzenie w polityce i ta idea powstała na początku lat trzydziestych ubiegłego stulecia jako kompromis pomiędzy rozwijającym się ”krwiożerczym kapitalizmem” i reprezentującymi go, nastawionymi na ekonomiczny zysk kapitalistami a broniącymi ludności pracującej socjaldemokratami i socjalliberałami. Bo do początku lat 30 XX wieku na szwedzkim rynku pracy panował chaos. Pracownicy zmagali się z koszmarnymi warunkami pracy, jak i brakiem jakichkolwiek regulacji prawnych dotyczących pensji i urlopu i dlatego też strajkowali, co często miało dla nich oraz ich rodzin fatalne konsekwencje.

Reprezentanci socjalistów starali się osiągnąć jak największe wyrównanie szans między ludźmi na rynku pracy. To przyniosło efekt w postaci umowy podpisanej w 1938 roku w Saltjöbaden i na pamiątkę tego miejsca nazwanej Saltsjöbadsavtalet.

Najważniejsze, i do dzisiaj stosowane zasady, które ustala ta umowa to po pierwsze: prawo do strajku, czyli w skrócie regulacja, kiedy dozwolone jest, żeby pracownicy strajkowali, a kiedy obowiązuje tzw. fredsplikt, czyli obowiązek pokoju. Po drugie, umowa kolektywna, czyli kollektivavtal, która wyraźnie mówi, że to związki zawodowe pracowników i organizacja pracodawców razem ustalają zasady obowiązujące na rynku pracy. Robią to bez pomocy rządu i polityków i właśnie dlatego w Szwecji nie ma urzędowo ustalonej minimalnej pensji. A trzecia zasada to prawo do zrzeszania się, zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Zasady fair play, zgadzasz się?

Saltsjöbadsavtalet jest fenomenem na skalę światową, stanowiącą podwaliny do umów zatrudniania zgodnego z przywilejami wynegocjowanymi przez reprezentantów pracowników. Czyli innymi słowy, kompromis pomiędzy związkami zawodowymi a pracodawcami umożliwiający wpłynięcie pracownika oraz reprezentujących go związków zawodowych na decyzje decydentów, kompletnie bez mieszania w to partii rządzących krajem. Czyli szwedzki model pracy jest z założenia apolityczny. Uprawomocnienie tego modelu dało podstawy do obowiązującego do dziś prawodawstwa regulującego zasady zatrudnienia, np. ochrony miejsca pracy, czasu pracy, urlopu. Jak już mówiłam, nie uregulowano prawa o pensjach, po to, żeby pracownik (za pomocą związków zawodowych) miał możliwość wynegocjowania lepszej niż obowiązująca, pensji. Musisz też wiedzieć, że wszelkie zmiany dotyczące wszystkich szwedzkich pracowników (zarówno fizycznych (arbetare), jak i umysłowych (tjänstmän) negocjuje się centralnie, czyli w stolicy, a wszelkie zmiany odbiegające od ustaleń centralnych, negocjuje się lokalnie. Czyli lokalny klub związkowy z pracodawcą. Co istotne, zawsze są to zmiany na korzyść pracownika, ponieważ prawo szwedzkie nie dopuszcza możliwości föhandla bort, czyli odebrania pracownikowi choć najmniejszego, już wcześniej wynegocjowanego przywileju. Lokalne zmiany odbywają się dzięki obecności w miejscach pracy reprezentantów związków zawodowych, czyli tzw. förtroendevalda, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „wybranych w zaufaniu”. Reprezentanci związków negocjują z reprezentantami przedsiębiorstwa, czyli najczęściej z HR. Zgodzisz się, że den svenska arbetsmodellen niesie wyjątkowe przywileje? I, mimo że dzisiejszy rynek pracy jest dużo bardziej złożony niż ten sprzed ponad osiemdziesięciu lat, to podstawowe założenia wciąż są przestrzegane. Bo szwedzcy pracownicy mają świadomość, że tylko poprzez członkostwo w związkach zawodowych, mają realny wpływ na kondycję gospodarki rynku pracy.

Teraz może myślisz: jak takie szczególne uwarunkowania socjalno-zawodowe ukształtowały szwedzki biznes i potencjalnych biznesowych partnerów? O tym opowiem Ci za tydzień!

Po więcej informacji zapraszam Cię na stronę www.kierunekszwecja.com. Tam też znajdziesz notatki do każdego odcinka.

Vi ses i Sverige!